کم بخور همیشه بخور ...

بسم الله الرحمن الرحیم

در روایات، پرخوری بسیار نکوهش شده است. پیامبر اکرم(ص) می‏فرماید:

لا تمیتوا القلوب بکثره الطعام و الشراب، فان القلب کالزرع یموت اذا کثر علیه الماء
دل‏ها را با زیاد خوردن و زیاد نوشیدن نمی‏رانید، زیرا قلب همچون کشتزار است که چون آب آن زیاد شود نابود می‏شود.

در این روایت به روشنی پیداست که نکوهش پرخوری به جهت بهداشت جسمانی نیست؛ بلکه پرخوری در مقایسه به هدف اصلی انسان که کمالات معنوی است نکوهیده است. دل عضوی است که اعمال عبادی و روحانی انسان را به آن نسبت می‏دهند و چون پرخوری به آن صدمه می‏زند؛ مذموم معرفی شده است.

 در روایت دیگری نیز از پیامبر اکرم(ص) نقل شده است همین نکته را می‏توان دریافت. ایشان می‏فرمایند:
لا یدخل ملکوت السماوات من ملا بطنه
کسی که شکم خود را پر کند به ملکوت آسمان‏ها وارد نمی‏شود.
پیداست که جواز ورود به ملکوت آسمان‏ها با سلامتی بدن حاصل نمی‏شود، بلکه سلامت روح و نشاط معنوی موجب صعود به ملکوت آسمان‏هاست و از همین رو به طور قطع می‏توان گفت پرخوری به هدف اصلی انسان آسیب می‏رساند.

 امام باقر(ع) نیز فرموده‏اند:
ما من شی‏ء ابغض الی اللَّه عزوجل من بطن مملو

هیچ چیز در نزد خداوند مبغوض‏تر از شکم پر نیست.
در این جا باید پرسید حد پری شکم چیست و به میزانی از خوردن، پرخوری گفته می‏شود؟
پاسخ را می‏توان در روایتی از امام صادق(ع) یافت:
ما من شی‏ء اضر لقلب المومن من کثره الاکل و هی مورثه شیئین: قسوه القلب، و هیجان الشهوه، و الجوع ادام للمومن، و غذاء للروح، و طعام للقلب، و صحه للبدن
هیچ چیز برای قلب مومن زیان آورتر از پرخوری نیست. پرخوری دو پی‏آمد دارد: قساوت دل و برانگیختگی شهوت، و گرسنگی چاشنی غذا برای مومن است، و عذا برای روح و خوراک برای دل و سلامتی بدن.
در این روایت جوع در برابر پرخوری قرار گرفته و پس از نکوهش پرخوری و آثار سوء آن، گرسنگی ستوده شده است. بنابراین حد پرخوری سیری است و سیری یعنی رهایی از رنجی به نام گرسنگی. مقدار خوراک باید همواره به اندازه‏ای باشد که گرایش اندکی به خوردن در انسان باقی بماند، یعنی گرسنگی به کلی برطرف نشود.
نکته دیگری که در این روایت ما را به حد خوردن راهنمایی می‏کند، آثار پرخوری است. سنگینی دل و هیجان شهوت دو اثر پرخوری هستند. مقصود از برانگیخته شدن شهوت، ظاهراً تحریک غریزه جنسی است. پس خوردن به حدی که بیشتر از مقدار لازم قوه جنسی را تحریک نماید پرخوری خواهد بود.
در این روایت نکته لطیف دیگری وجود دارد، یعنی چهار اثر سودمند برای گرسنگی ذکر شده است. سه سود نخست به مسائل معنوی اشاره دارند و آثار معنوی محسوب می‏شودند. در اثر اول گفته شده است گرسنگی چاشنی غذای مومن است. آوردن کلمه مومن، گواه تاثیر مثبت گرسنگی در وجه ایمانی انسانهاست. اثر دوم صریحا گرسنگی را برای رشد و روحی مفید دانسته است. اثر سوم نیز به دل مربوط است. دل، عضو موثر جنبه‏های معنوی و عبادی است. بنابراین می‏توان گفت مهم‏ترین اثر گرسنگی، اثر مثبت در جهات معنوی انسان است. چهارمین اثر گرسنگی، سلامتی بدن است. گویی اثر چهارم به دلیل اهمیت کمتر، در پایان و شاید به عنوان دفع یک گمان بیان شده باشد. ممکن است گمان شود گرسنگی برای سلامتی ضرر دارد و حتی اگر آثار مثبت معنوی داشته باشد، باید از آن جلوگیری کرد؛ بنابراین امام در پایان این گمان را دفع کرده‏اند.
کوتاهی و تفریط در خوردن نیز از نظر اخلاقی ارزش منفی دارد؛ زیرا تحصیل علم مفید، اقدام به اعمال صالح، عبادت‏های بدنی و... متوقف بر توانایی بدن و سلامت آن است. بنابراین نبایداز حدی گرسنگی را تحمل نمود که به تحلیل قوای بدنی و باز ماندن از این امور منجر گردد.

در نهایت؛
شما وقتی کمی پیش از سیری کامل دست از غذا خوردن میکشید؛ گرسنه نیستید؛ ولی تمام ظرفیت معده ی شما از غذا تکمیل نشده؛ پس آسیبی به رشد و سلامت جسمی خود وارد نکردید؛ بلکه به دستگاه گوارش فرصت میدهید تا با آرامش بیشتر فرآیند هضم و جذب غذا را طی کند ...

انشاالله در پناه پروردگار صاحب سلامتی همیشه سالم باشید...

الهم عجل لولیک الفرج  

به امید ظهور امام زمان 3 صلوات ...